Đau khớp do thuốc ức chế Aromatase trong điều trị ung thư vú
Trong điều trị ung thư vú, việc sử dụng chất ức chế Aromatase là một bước tiến quan trọng — tuy nhiên, nhiều người bệnh gặp phải khó khăn vì đau khớp, cơ. Bài viết này, phòng khám Đa khoa SP79 sẽ giúp bạn hiểu rõ về đau khớp do chất ức chế aromatase trong điều trị ung thư vú.
Chất ức chế Aromatase là gì?
Chất ức chế aromatase (AIs – Aromatase Inhibitors) là phương pháp điều trị dành cho phụ nữ mắc ung thư vú có thụ thể nội tiết dương tính sau khi mãn kinh.
Lý do: sau mãn kinh, estrogen chủ yếu được tạo thành từ androgen tại gan, cơ và đặc biệt ở các tế bào mỡ dưới da — không giống như trước khi mãn kinh, nơi buồng trứng là nguồn chính. Enzyme aromatase chịu trách nhiệm chuyển đổi androgen thành estrogen. AIs hoạt động bằng cách ức chế quá trình này, từ đó làm giảm nguồn estrogen — vốn có thể kích thích ung thư vú.
Vì sao chất ức chế aromatase có thể gây đau khớp, cơ?
Mặc dù chưa rõ ràng toàn bộ cơ chế, nhưng nghiên cứu cho thấy một số lý do khả dĩ:
- Việc giảm nhanh nồng độ estrogen có thể làm giảm ngưỡng chịu đau của cơ thể, khiến não nhận biết tốt hơn các triệu chứng ở khớp.
- Estrogen thấp có thể kích thích giải phóng các cytokine (protein tín hiệu viêm) ở mức cao hơn, đẩy nhanh quá trình mất xương và lão hóa khớp.
- Tình trạng này thường đi kèm với hội chứng gọi là “AI-associated musculoskeletal syndrome” (AIMSS), gồm đau khớp, cứng khớp, viêm gân hoặc bao hoạt dịch.
Biểu hiện của đau khớp do chất ức chế Aromatase
1. Vị trí thường bị ảnh hưởng
Khoảng 20 %–50 % người bệnh đang dùng AIs có thể gặp triệu chứng ở nhiều vị trí như: ngón tay, bàn tay, cổ tay, khuỷu tay, vai, đầu gối, mắt cá chân. Hội chứng ống cổ tay (carpal tunnel) cũng khá phổ biến ở nhóm này, bên cạnh các chẩn đoán như viêm xương khớp, viêm gân, viêm bao hoạt dịch.
2. Thời điểm khởi phát và diễn tiến
Triệu chứng thường bắt đầu trong vòng 2 tháng đầu khi điều trị, và có thể tăng lên đỉnh vào khoảng tháng thứ 6. Một số trường hợp vẫn tiếp tục bị đau khớp sau 2 năm điều trị.
3. Yếu tố nguy cơ và ai dễ bị ảnh hưởng hơn?
Chưa có dữ liệu cụ thể xác định rõ ràng ai sẽ bị — nhưng một số nghiên cứu chỉ ra:
- Những người đã hóa trị trước, hoặc từng dùng liệu pháp thay thế hormone, hoặc từng dùng hóa trị bằng taxane sẽ có nguy cơ cao hơn.
- Người bệnh có tiền sử vấn đề khớp (ví dụ viêm khớp dạng thấp) cũng dễ gặp đau khớp do AIs hơn.
- Mức độ đau khớp mạnh hơn (ví dụ điểm đau nặng) có thể dự báo việc ngưng điều trị sớm.
Điều trị và quản lý đau khớp do AIs
a) Thuốc điều trị triệu chứng
Người bệnh có thể dùng các thuốc giảm đau, chống viêm như NSAID (ibuprofen, celecoxib) hoặc acetaminophen nếu đau không giảm. Tuy nhiên, mỗi loại thuốc đều có tác dụng phụ, nên cần trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi dùng.
b) Chuyển đổi loại AIs
Nếu đau khớp ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống, bác sĩ có thể đổi sang loại AIs khác. Một số trường hợp sẽ được thay thế bằng thuốc Tamoxifen để giảm tác dụng phụ. Người bệnh cũng có thể được ngừng AIs trong 6–8 tuần để xác định nguyên nhân gây đau.
c) Bổ sung và liệu pháp hỗ trợ
Một số nghiên cứu nhỏ gợi ý rằng bổ sung vitamin D, canxi hoặc bisphosphonate có thể giúp ngừa hoặc giảm triệu chứng khớp liên quan tới AIs. Tuy nhiên, bằng chứng vẫn còn hạn chế.
d) Thay đổi lối sống, luyện tập
Tập thể dục (đi bộ, yoga, kéo giãn nhẹ) đã được chứng minh giúp giảm đau khớp ở người dùng AIs.
Các liệu pháp như châm cứu cũng được xem là có lợi trong việc cải thiện triệu chứng.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy chế độ ăn “plant-forward” giúp kiểm soát đau khớp do thuốc ức chế Aromatase. Khi kết hợp thêm hoạt động thể chất, hiệu quả cải thiện tăng lên đáng kể. Việc duy trì theo dõi liên tục giúp giảm đau và hỗ trợ điều trị lâu dài.
Đau khớp do chất ức chế Aromatase là tác dụng phụ thường gặp. Tuy nhiên, tình trạng này có thể được kiểm soát hiệu quả nếu chăm sóc đúng cách. Hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng biện pháp phù hợp giúp duy trì liệu trình điều trị ổn định.
Phòng khám SP79 là địa chỉ khám khớp uy tín tại TP.HCM. Nơi đây chuyên thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp. Đội ngũ bác sĩ của SP79 có nhiều kinh nghiệm trong chuyên môn. Phòng khám không chỉ điều trị triệu chứng mà còn chăm sóc toàn diện. Mục tiêu là giúp người bệnh phục hồi vận động và nâng cao chất lượng sống.
Bài viết được tham khảo và biên tập bởi đội ngũ Phòng khám Đa khoa SP79. Các thông tin chỉ mang tính tham khảo, quý khách hãy đến trực tiếp phòng khám để được thăm khám, tư vấn trực tiếp và đưa ra giải pháp phù hợp.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Tôi đang dùng AIs, nếu bị đau khớp thì có nên ngưng thuốc ngay không?
Không nên tự ý ngưng. Việc ngưng sớm có thể ảnh hưởng hiệu quả điều trị ung thư vú. Hãy báo bác sĩ để được đánh giá và cân nhắc giải pháp phù hợp.
2. Bao lâu thì biểu hiện đau khớp có thể xuất hiện sau khi bắt đầu dùng AIs?
Có thể xuất hiện trong vòng 2 tháng đầu, và thường đạt đỉnh khoảng 6 tháng. Nhưng ở một số trường hợp có thể kéo dài tới 1-2 năm.
3. Có cách nào ngăn ngừa đau khớp khi dùng AIs không?
Hiện tại chưa có biện pháp chắc chắn để ngăn hoàn toàn. Tuy nhiên, tích cực vận động, chế độ ăn tốt, bổ sung vitamin D/canxi, và theo dõi kỹ với bác sĩ là những cách hỗ trợ tốt.
4. Nếu đau khớp mạnh, tôi có thể chuyển sang Tamoxifen ngay không?
Việc chuyển đổi hoặc dùng Tamoxifen thay thế cần theo chỉ định của bác sĩ, xét tới tình trạng ung thư, nguy cơ và lợi ích. Không nên tự quyết.
Tài liệu tham khảo
Aromatase Inhibitor-Associated Musculoskeletal Syndrome (AIMSS)”, Frontiers in Endocrinology.
FrontiersAromatase inhibitor-associated arthralgia: a review”, Annals of Oncology.
annalsofoncology.orgThe role of exercise in aromatase inhibitor-induced arthralgia”, PMC.
Management of Aromatase Inhibitor–Induced Musculoskeletal …”, ASCO Publications.
Joint pain severity predicts premature discontinuation of aromatase inhibitors” – BMC Cancer.
