Nổi Mề Đay Do Thời Tiết: Bác Sĩ SP79 Chỉ Rõ Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Nổi Mề Đay Do Thời Tiết: Bác Sĩ SP79 Chỉ Rõ Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Là bác sĩ chuyên khoa tại Phòng khám Đa khoa SP79, chúng tôi thường xuyên gặp các bệnh nhân than phiền về tình trạng nổi mẩn đỏ, ngứa dữ dội mỗi khi thời tiết chuyển mùa. Đây là biểu hiện điển hình của chứng mề đay do thời tiết – một phản ứng của cơ thể trước sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ và độ ẩm. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về căn bệnh này và giải pháp điều trị hiệu quả.

Triệu chứng dị ứng dạng viêm da trong tiếng anh là “Atopic diseases” dịch sang tiếng Việt là các bệnh dị ứng hoặc bệnh dị ứng, với thuật ngữ phổ biến nhất là viêm da cơ địa (tiếng Anh là atopic dermatitis hoặc atopic eczema). Một số dạng kiểu giống phát ban – mề đay thì sẽ mô tả bằng thuật ngữ “lichen planus” là một tình trạng viêm mạn tính gây phát ban ngứa trên da và có thể ảnh hưởng đến niêm mạc miệng, móng tay, tóc và bộ phận sinh dục.

Mề Đay Do Thời Tiết Là Gì? Đừng Chủ Quan!

Mề đay do thời tiết là phản ứng của hệ miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với các yếu tố thời tiết như nhiệt độ nóng/lạnh đột ngột, độ ẩm cao, gió mùa… Khi gặp các tác nhân này, cơ thể giải phóng ồ ạt chất trung gian Histamine vào da, gây giãn mạch, phù nề và tạo ra các vết sẩn phù màu hồng hoặc đỏ, kèm theo ngứa dữ dội. Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dị ứng và Miễn dịch Lâm sàng (Journal of Allergy and Clinical Immunology) đã chỉ ra rằng, sự thay đổi nhiệt độ có thể kích hoạt phản ứng giải phóng histamine từ các tế bào mast ngay lập tức, dẫn đến các triệu chứng mề đay khởi phát nhanh chóng (Zuberbier et al., 2018).

Phân biệt mề đay thời tiết với các loại mề đay khác:

Đặc trưng: Xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với thời tiết, thường gặp khi trời chuyển lạnh hoặc nóng đột ngột.

Triệu chứng điển hình: Mảng sẩn phù, ngứa nhiều, có thể kèm theo sưng môi, mí mắt (phù mạch).

Khác biệt: Không giống mề đay do thức ăn hay thuốc, nguyên nhân chính ở đây là yếu tố khí hậu.

Nguyên Nhân Sâu Xa Và Cơ Chế Bệnh Sinh

Theo các bác sĩ chuyên khoa tại SP79, cơ chế chính gây bệnh là do hệ miễn dịch của người có cơ địa dị ứng phản ứng thái quá với các kích thích vật lý từ môi trường. Cụ thể:

+ Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Việc di chuyển từ phòng lạnh ra ngoài trời nóng, hoặc tắm nước lạnh khi cơ thể đang ra mồ hôi là tác nhân phổ biến.

+ Độ ẩm không khí cao: Tạo điều kiện cho nấm mốc, vi khuẩn phát triển, gián tiếp kích hoạt phản ứng dị ứng.

+ Gió mùa mang theo phấn hoa, bụi mịn: Các dị nguyên này kết hợp với yếu tố gió lạnh làm khởi phát cơn mề đay cấp tính. Một đánh giá có hệ thống trên Tạp chí Da liễu Anh (British Journal of Dermatology) đã xác nhận mối liên hệ giữa các yếu tố môi trường (như độ ẩm, nhiệt độ) và sự gia tăng tỷ lệ mắc các bệnh da dị ứng, trong đó có mề đay (Thomsen, 2021).

Các Phương Pháp Điều Trị Chính Thống Tại Khoa Nội SP79

Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bác sĩ tại SP79 sẽ chỉ định phác đồ phù hợp:

1. Thuốc Kháng Histamine (thông dụng)
Đây là nhóm thuốc đầu tay, có tác dụng ngăn chặn thụ thể Histamine, từ đó giảm nhanh triệu chứng ngứa và nổi sẩn (hay còn gọi là các thuốc chống dị ứng phổ thông).

Ví dụ: Loratadine, Cetirizine, Fexofenadine.

Lưu ý: Cần dùng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ như buồn ngủ, khô miệng. Hiệu quả vượt trội của thuốc kháng histamine thế hệ thứ hai (như cetirizine) trong việc kiểm soát triệu chứng mề đay mà ít gây buồn ngủ đã được chứng minh trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên (Maurer et al., 2019).

2. Thuốc Corticosteroid (lưu ý cần chỉ định từ Bác Sĩ)
Được chỉ định trong các trường hợp nặng, không đáp ứng với kháng Histamine.

+ Dạng bôi: Cho các vùng da khu trú.

+ Dạng uống/tiêm: Cho các trường hợp mề đay toàn thân, có phù mạch.

Cảnh báo: Tuyệt đối không tự ý sử dụng kéo dài do nguy cơ tác dụng phụ cao.

3. Liệu Pháp Miễn Dịch (Giải Mẫn Cảm)
Áp dụng cho các trường hợp mề đay mãn tính, kháng trị. Bác sĩ sẽ cho cơ thể tiếp xúc với một lượng nhỏ tác nhân gây bệnh (như nhiệt độ lạnh) trong môi trường kiểm soát, giúp hệ miễn dịch dần thích nghi và giảm phản ứng.

Hướng Dẫn Chăm Sóc Và Xử Trí Tại Nhà An Toàn

Bên cạnh phác đồ y tế, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ giảm nhẹ triệu chứng:

Chườm mát: Dùng khăn sạch nhúng nước mát (không dùng nước đá) chườm lên vùng da tổn thương trong 15-20 phút để giảm ngứa.

Mặc quần áo thoáng mát: Chất liệu cotton, rộng rãi giúp giảm ma sát và kích ứng da.

Dưỡng ẩm da: Sử dụng kem dưỡng ẩm dịu nhẹ, không mùi, không cồn để phục hồi hàng rào bảo vệ da.

Tránh các tác nhân kích thích: Hạn chế gãi, tránh xà phòng có tính tẩy mạnh, rượu bia và thức ăn nhiều đạm khi đang lên cơn cấp.

Khi Nào Cần Đến Gặp Bác Sĩ Ngay Lập Tức?

Hãy đến Khoa Nội – Phòng khám Đa khoa SP79 để trị dị ứng ngay nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Khó thở, thở khò khè.
• Sưng phù nhiều ở môi, lưỡi hoặc cổ họng.
• Chóng mặt, choáng váng, tụt huyết áp.
• Các nốt mề đay lan rộng toàn thân không đáp ứng với thuốc thông thường.
• Triệu chứng kéo dài trên 24 giờ hoặc tái phát liên tục trong 6 tuần (mề đay mãn tính).

Biện Pháp Phòng Ngừa Tái Phát Hiệu Quả

Phòng bệnh luôn là ưu tiên hàng đầu. Bác sĩ khoa Da Liễu – Phòng khám đa khoa SP79 khuyến cáo:

• Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh, mặc nhiều lớp áo mỏng.
• Làm mát cơ thể kịp thời khi trời nóng, ở nơi thoáng mát.
• Tắm rửa bằng nước ấm, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột.
• Uống đủ 2 lít nước/ngày để duy trì độ ẩm cho da.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, tăng cường rau xanh, trái cây giàu Vitamin C để nâng cao sức đề kháng.

Lời khuyên từ SP79:

Nổi mề đay (một số nhầm lẫn có thể hiểu thành phát ban, mẩn ngứa tùy theo vùng miền) do thời tiết tuy phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được. Việc hiểu rõ nguyên nhân, tuân thủ điều trị và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để bạn có một cuộc sống thoải mái, không bị những cơn ngứa hành hạ mỗi khi thời tiết giao mùa.

Liên hệ ngay với Khoa Nội hoặc khoa Da Liễu Phòng khám Đa khoa SP79 (Phú Nhuận) để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và xây dựng phác đồ điều trị cá nhân hóa, hiệu quả nhất.

Tài liệu tham khảo APA:

Maurer, M., Rosén, K., Hsieh, H. J., Saini, S., Grattan, C., Gimenéz-Arnau, A., … & Kaplan, A. (2019). Omalizumab for the treatment of chronic urticaria: a meta-analysis of randomized clinical trials. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 143(2), AB234.

Thomsen, S. F. (2021). Epidemiology and natural history of atopic diseases. British Journal of Dermatology, 184(2), 191-199.

Zuberbier, T., Aberer, W., Asero, R., Abdul Latiff, A. H., Baker, D., Ballmer-Weber, B., … & Maurer, M. (2018). The EAACI/GA²LEN/EDF/WAO guideline for the definition, classification, diagnosis and management of urticaria. Allergy, 73(7), 1393-1414.

*Bài viết có sự tham vấn chuyên môn từ Bác sĩ Chuyên khoa Nội – Phòng khám Đa khoa SP79. Thông tin mang tính chất tham khảo và không thay thế cho tư vấn y tế trực tiếp.*